Ebeveynler Çocuk Kitabı Seçerken Nelere Dikkat Etmeli?

Yazın ve Anlatım Dili Nasıl Olmalıdır?

1) Dili yalın, kavramlar yaş/sınıf seviyesine uygun, açık ve anlaşılır olmalıdır.

2) Metinler kısa ve kurallı tümcelerden oluşmalı, uzun paragraflardan kesin olarak kaçınılmalıdır. 

3) Tek özneli, tek yüklemli tümceler kullanılmalıdır.

4) Metin, dilbilgisi/imla kurallarına uygun olmalıdır.

5) Türkçe olmayan, telaffuzu zor, dilimizde karşılığı bulunmayan ve çocukların anlamayacağı sözcükler kullanılmamalıdır.

6) Yöresel şive ve argo kullanılmamalıdır.

Görseller Nasıl Olmalıdır?

Çocuk edebiyatında görseller, metinler kadar önemlidir. Çünkü pek çok görevi üstlenir. Çocuğun esere olan ilgi ve beğenisini, yorum becerisini artırarak okumaktan haz alınmasını sağlar. 

1) Hangi yaş veya sınıf seviyesinde olursa olsun yer verilen görsel sanat değeri taşımalıdır.

2) Görseller karmaşıklıktan uzak olmalıdır. Kolay yorumlanabilmeli, kahramanlar ya da figürler durağan değil, hareket halinde olmalıdır.

3) Metne ait olan görsel, şema vb aynı sayfada yer almalıdır.

4) Görsellerin renkli olması çok önemlidir. 

İçerik Nasıl Olmalıdır?

1) Konular ilgi çekici, eğlendirici ve düşündürücü olmalıdır.

2) Konular bilimsel ve toplumsal değerlere uygun olmalıdır.

3) Atatürk’ün fikir ve ilkeleri işlenmeli, bunları açıklayan, sevdiren ve benimsetici özelikte olmalıdır.

4) Bilime inanan, sanatın önemini bilen, çağdaş, demokratik, özgüveni yüksek, yaratıcı, olay ve olgulara eleştirel bakabilen özgür düşünceli insanlar rol model olarak sunulmalıdır.

5) Çalışmanın, emek ve alın terinin en değerli erdemlerden biri olduğunu vurgulanmalıdır.

6) Millet ve memleket sevgisi işlenmelidir. Milli değerlerin önemi vurgulanmalı, çocukların ailesi, milleti ve memleketiyle gurur duymaları sağlanmalıdır. Bununla beraber insani değerler göz ardı edilmemeli, başka millet ve memleketler aşağılanmamalıdır.

7) Doğayı kendi çıkarına göre kullanıp yok eden değil, aksine koruyucu bir yaklaşımla severek işbirliği yapan anlayışın önemi anlatılmalıdır.

8) Mizah duygusuna sıklıkla yer verilmelidir.

9) Yeni kahramanlar yaratılabileceği gibi eski kahramanlarımız, Nasrettin Hoca, Köroğlu, Karacaoğlan, Yunus Emre, İbni Sina, Hacı Bektaş, Keloğlan ve Dede Korkut’a ait anlatılardan yararlanılabilir.

10) Kahramanla özdeşimin kaçınılmazlığı göz önünde tutularak, kavramları yerinde ve amacına uygun kullanan, sağlıklı duyarlık geliştirici özellikler öne çıkarılmalıdır. 

11) Ana düşünceyi dersmiş ya da ibretlik bir olaymış gibi sunmayıp sezilmesini destekleyen ipuçlarını vermeli, böylelikle okuyucunun sonuca ulaşması sağlanmalıdır.

12) Öz saygı, disiplin, güven, sevgi, iyilik, hoşgörü, estetik bakış, sorumluluk, cesaret, paylaşmak, yardımlaşmak gibi duygularının gelişmesine yardımcı olmalıdır.

13) Bireyin toplumun parçası olduğu, ondan soyutlanmayacağı bilincini vermeli, kendine ve topluma yabancılaşmasına neden olmamalıdır. Fakat bu çocuğun “sürüleşmesine” engel olan, birey ve toplum arasındaki dengeyi bozmamalıdır.

14) Hayvan sevgisi yüceltilmelidir, bu doğa sevgisini de geliştirecektir.

15) Konular akıcı bir biçimde işlenmeli, olay çabucak gelişmelidir. Uzun betimleme ve tasvirler sıkıcı olacağından kaçınılmalıdır.

16) Başka halkların kültürlerini konu edinen olayların ele alınması okur ufkunun genişlemesini sağlayacaktır. Dolayısıyla başka yaşamlar incelenmeli, irdelenmelidir.

17) Tüm canlıları zayıf ve güçlü yönleriyle, çelişkileriyle olduğu gibi yansıtmalıdır.

18) Yaşanan veya yaşanması muhtemel sorunların çözümünde rehberlik yapmalıdır.

19) Fikirlere ve kutsal değerlerine katılmasa bile, saygılı olmayı öğretmelidir.

20) Değerlerin ele alınması, yazara göre değil, ulusal ve evrensel değerlere göre olmalıdır.

21) Kahraman sayısı 3’ü geçmemelidir.

22) Zaman kronolojik işlenmelidir. Geçmiş ya da geleceğe gidiş gelişler okuyucuyu şaşırtabilir.

23) Küçük yaşta etkilenerek okunan kitaplar unutulmaz. Yazar ve yayıncılar da bu önemli etkeni unutmamalıdır.