Çocuk Yayıncılığında Dikkate Alınması Gereken İlke Ve Kurallar

Öğrenme ihtiyacı bireyden bireye değişir. Bu değişkenlik çocukluk ve yetişkinlik çağlarında farklılık gösterir. Çocuklarda öğrenme ihtiyacının karşılanması özel bir edebiyatla mümkündür. Bu durumun ortaya çıkardığı Çocuk Edebiyatı, yaşa, cinsiyete, ilgi ve ihtiyaçlara hatta doğrudan ilgili çocuğa yönelik edebi eserleri kapsar. 

Çağdaş yaklaşım ve uygulamaların öne çıktığı günümüzde, çocuk edebiyatını değiştirip geliştiren koşullar, "Çocuk Yayıncılığını" doğurmuştur. 

Çocuk yayınlarında tema, tasarım, renk, dil, anlatım bakımdan belirli ilke ve kuralların bulunması gerekir. Bu ilke ve kurallar çerçevesinde üretilen eserler, çocukların bilgi ve becerilerini geliştirmek amacına hizmet eden en etkili araçlardır. 

“Çocuk Yayıncılığı” denildiğinde akla ilk gelen çocuk kitaplarıdır. Çocuk Kitapları (bilmece, fıkra, şiir, masal, öykü, roman) tema ve tasarım, dizgi ve görsel uyum, font ve punto, yazım dili ve tekniği yönünden “Değerlendirme Ölçeği Standartlarına” uygun olmalıdır. Araştırma verileri, çocuk kitaplarının kapak ve iç sayfa tasarımı, renk uyumluluğu, görsel yeterlik, künye ve yazar bilgisi, içerik, dil ve anlatım tekniği yönünden yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu durum ciddi bir sorundur ve ivedilikle çözüme kavuşturulmalıdır. Yapılması gereken, çocuk kitaplarının bilimsel niteliklere uygunluk bilincini oluşturmak, çocuk edebiyatı yazarlarının ve yayınevlerinin duyarlık düzeylerini artırmaktır. 

Çocuk yayıncılığında dikkate alınması gereken ilke ve kurallar aşağıda sunulmuştur:

 Dış (Biçim) İlke ve Kuralları

Çocuk Kitapları:

• Yaşa ve seviyeye göre farklı boyutlarda olabilir.

• Dikdörtgen veya kare şeklinde olmalıdır.

• Görsellerin renkli olması tercih edilmelidir.

• Görsel sayısı mümkün olduğunca çok ve çocukların hoşlanacağı özellikleri kapsamalıdır.

• Görsellerde yer verilen karakter sayısı 3’ü geçmemelidir.

• Görsellerin sayfalarda yer alış biçimi, renk uyumu, boyama teknikleri karamsarlıktan uzak, hayal dünyasını destekler nitelikte olmalıdır.

• Cildi sağlam, dayanıklı olmalı ve sayfalar dağılmamalıdır.

• İç sayfa kalınlığı kuşe kâğıt tercih edilmiş ise mat, 115-150 gr aralığında veya en az ikinci hamur kalitesinde olmalıdır.

• Kapak görsellerinde canlı renkler tercih edilmeli, kitabın konusuyla ilgili ve çekici olmalıdır.

• Boyut bakımından ne çok küçük, ne de çok büyük olmalıdır. Alt yaşlarda bir kucak ölçüsü esas alınmalıdır.

• Font gözü yormayacak özelliklerde, akran grubu göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Birinci sınıf öğrencileri için 24 punto, ikinci sınıf öğrencileri için 18, üçüncü sınıf öğrencileri için 12, dördüncü ve beşinci sınıf öğrencileri için 10-11 punto kullanılmalıdır.

• Kitap yazım, noktalama ve cümle düzeni bakımından kusursuz olmalıdır.

• Sayfa düzeni rahat ve çekici olmalı, satır aralıklarındaki boşluklar, kenar boşlukları ve paragraflar iyi ayarlanmalıdır.

 Tema (İçerik) İlke ve Kuralları

Çocuk Kitapları:

• Kullanılan bilinmeyen sözcük sayısı seviyeye uygun olmalıdır.

• Tema çocukta gerçek hissini uyandırmalıdır.

• Anlatım tekniği seviyeye uygun olmalıdır.

• Çocukların sözcük dağarcığını geliştirebilecek nitelikte olmalıdır.

• Bütünden parçaya gidilmelidir.

• Dil yalın ve açık, üslûp sürükleyici olmalıdır.

• Tasvirler, betimlemeler, kahramanların ruh halleri net verilmelidir.

• Paragraflar kısa olmalı, sık konuşmalarla hareket, canlılık ve çeşitlilik sağlanmalıdır.

• Konu açık ve anlaşılır olmalıdır.

• Tema evrensel ve etik doğruları çocuğa kazandıracak, kişiliğini ve kimliğini geliştirerek toplumda saygın ve başarılı bir yer edinmesini sağlayacak konulardan seçilmelidir.

• Değerler ve davranış kazanımları çerçevesinde aile, doğa, yurt, ulus, bayrak, insanlık ve yaşama sevgisi gibi temel kavramlara yer verilmelidir.

• Nezaket, kahramanlık, hakka saygı, haksızlıkla savaşım, başkalarına yardım, mertlik, özveri, doğruluk, iyi ve kötü değerleri taşımalıdır.

• İyi ve doğru sayılan olumlu durum, duygu ve olayları fark etmeyi ve algıda seçiciliğe yönlendiren nitelikte olmalıdır.

• Olayın geçtiği zaman seviyeye uygun, çocuğun kavrayabileceği bir zaman dilimini kapsamalıdır.